Warszawa 08. 06.2010

Do

Minister Edukacji Narodowej

Katarzyny Hall

Komisja Psychologii i Psychopatologii Wieku Rozwojowego Komitetu Rozwoju Człowieka PAN, po przeanalizowaniu sytuacji edukacyjnej i prawnej dzieci z chorobami ośrodkowego układu nerwowego (o.u.n.), np. po urazach czaszkowo-mózgowych, guzach, zaburzeniach krążenia mózgowego, infekcjach mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, z wrodzonymi dysplazjami kory mózgowej, proponuje uzupełnienie zapisów w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. „W sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych” (Dziennik Ustaw z 2007 r. Nr 83 poz. 562).

1. Uzupełnienie §6.1. o zapis przyznający pediatrycznym specjalistycznym placówkom ochrony zdrowia prawo do wystawiania opinii równoważnych z opiniami poradni psychologiczno-pedagogicznych u dzieci z chorobami ośrodkowego układu nerwowego oraz innymi chorobami somatycznymi, wpływającymi na funkcjonowanie o.u.n.

Uzasadnienie: poradnie psychologiczno-pedagogiczne nie mają doświadczenia w pracy z dziećmi z chorobami ośrodkowego układu nerwowego i innymi rzadkimi chorobami somatycznymi. Ustalenie rozpoznania u tych dzieci wymaga specjalistycznej wiedzy i umiejętności oraz wykorzystania specyficznych metod diagnostycznych, innych niż stosowane u dzieci zdrowych. Brak w rejonowych poradniach psychologiczno-pedagogicznych wyszkolonej kadry oraz właściwych metod badawczych stwarza ryzyko błędnej diagnozy, a w konsekwencji wdrożenia niewłaściwych zaleceń terapeutycznych i dydaktycznych. Ze względu na fakt, że choroby te są stosunkowo rzadkie, nie ma potrzeby zatrudniać specjalistów (których liczba w Polsce jest zresztą bardzo mała) w rejonowych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Należy natomiast umożliwić wystawianie równoważnych opinii pediatrycznym specjalistycznym placówkom ochrony zdrowia.

2. Uzupełnienie §6.1. po słowach „…u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się…” określeniami: ”lub zaburzenia i odchylenia w funkcjonowaniu wynikające z choroby o.u.n.”

Uzasadnienie: obowiązujące przepisy mówią tylko o dostosowaniu wymagań edukacyjnych do trudności wynikających z zaburzeń rozwojowych. Takie sformułowanie pomija uczniów z różnymi chorobami o.u.n., które pojawiły się wraz z upływem czasu. Prowadzi to do paradoksalnych sytuacji, w których ułatwienia przewidziane dla dzieci z rozwojowo uwarunkowanymi trudnościami w uczeniu się nie są dostępne dzieciom ze znacznie poważniejszymi problemami będącymi następstwem choroby o.u.n.

3. Wprowadzenie zapisu o konieczności indywidualnego dostosowania zakresu materiału z poszczególnych przedmiotów do specyfiki zaburzeń poznawczych w przypadku dzieci z ogniskowymi uszkodzeniami o.u.n.

Uzasadnienie: w wielu przypadkach dzieci z chorobami o.u.n., ze względu na ograniczenie funkcji poznawczych nie są w stanie w pełni i w zakresie wszystkich przedmiotów realizować materiału przewidzianego programem szkolnym, nawet w formie nauczania indywidualnego. Niedostosowanie wymagań szkolnych do trudności wynikających z zaburzeń o.u.n. często praktycznie uniemożliwia zdobycie wykształcenia, skazując tym samym pacjentów na wykluczenie z rynku pracy (najczęściej ze względu na stan zdrowia nie mogą oni podjąć pracy fizycznej) i w konsekwencji, przejście na rentę w momencie zakończenia edukacji. W rzeczywistości uczniowie ci mogliby opanować wiele umiejętności w oparciu o dobrze zachowane funkcje, gdyby położono nacisk na ich rozwój – a nie na nieskuteczną zazwyczaj walkę z ograniczeniami, wynikającymi ze spowodowanych chorobą deficytów.

4. W szczególnych przypadkach, w zależności od stanu zdrowia dziecka, umożliwienie w ramach nauczania indywidualnego prowadzenia terapii neuropsychologicznej (przez specjalistę spoza szkoły) zamiast realizowania nauczania materiału przedmiotowego.

Uzasadnienie: niekiedy specyfika i nasilenie zaburzeń powodują, że uczniowie nie mogą w ramach niektórych przedmiotów opanować nawet minimalnego zakresu programu. Wymagają oni natomiast specjalistycznej terapii neuropsychologicznej prowadzonej nie przez nauczycieli, ale przygotowanego do tej pracy neuropsychologa.

5. Uzupełnienie § 10.1. o możliwość zwolnienia z nauki języków obcych (nie tylko drugiego języka) dzieci z afazją nabytą i rozwojową.

Uzasadnienie: dzieci z afazją nabytą (przede wszystkim w wyniku guza mózgu, udaru, urazu czaszkowo-mózgowego) i rozwojową charakteryzują zaburzenia systemu językowego, wyrażające się istotnymi trudnościami we właściwym posługiwaniu się językiem ojczystym. U takich dzieci nauczanie języka obcego jest nie tylko bezcelowe (wykracza poza możliwości dziecka), ale często też niekorzystnie wpływa na terapię mowy w języku polskim. Czas dydaktyczny przeznaczony na naukę języków obcych powinien zostać wykorzystany na terapię systemu języka polskiego.

Mamy nadzieję na pozytywne rozpatrzenie naszych wniosków, co umożliwi objęcie uczniów z chorobami ośrodkowego układu nerwowego dostosowaną do ich potrzeb opieką psychologiczną i pedagogiczną.

Przygotowanie:

Doc dr hab. n. hum. Agnieszka Maryniak

Kierownik Pracowni Neuropsychologii Rozwojowej
Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”
Warszawa

Doc. dr hab. n. hum. Aneta Borkowska

Zakład Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii
Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej